Σταυρέ του Χριστού, σώσον ημάς τη δυνάμει σου !
Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού εορτάζεται με λαμπρότητα κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου.
Την μέρα αυτή γιορτάζεται η διπλή ανεύρεση του Σταυρού πάνω στον οποίο μαρτύρησε ο Χριστός μας. Η Αγία Ελένη, το 326 μ.Χ. πήγε στην Ιερουσαλήμ για να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους και να ευχαριστήσει τον Θεό για τους θριάμβους του γιου της, Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ο Θείος ζήλος, όμως, έκανε την Αγία Ελένη να αρχίσει έρευνες για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού.
Επάνω στο Γολγοθά υπήρχε ειδωλολατρικός ναός της «θεάς» Αφροδίτης, τον οποίο γκρέμισε και άρχισε τις ανασκαφές. Ύστερα, η Αγία Ελένη οδηγήθηκε στην εύρεση του Τιμίου Σταυρού από ένα αρωματικό φυτό που φύτρωνε στο μέρος εκείνο, τον γνωστό μας βασιλικό.
Ύστερα από επίπονες ανασκαφές βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών. Ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος, αφού έκανε δέηση, άγγιξε στους σταυρούς το σώμα μιας ευσεβέστατης κυρίας που είχε πεθάνει.
Όταν ήλθε η σειρά και άγγιξε τον τρίτο σταυρό, που ήταν πραγματικά του Κυρίου, η γυναίκα αμέσως αναστήθηκε.
14 Σεπτεμβρίου του έτους 335: Ο Πατριάρχης Μακάριος ύψωσε τον Τίμιο Σταυρό στον Γολγοθά και τον τοποθέτησε στον ναό της Αναστάσεως.
Την ημέρα του εορτασμού έως και σήμερα, στις Εκκλησίες μοιράζεται βασιλικός, ώστε οι πιστοί να θυμούνται τον τρόπο που βρέθηκε ο Τίμιος Σταυρός που μαρτύρησε ο Χριστός.
Γιατί νηστεύουμε ακόμη και το λάδι;
Για την Ανάμνηση λοιπόν της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού νηστεύουμε στις 14 Σεπτεμβρίου, επειδή ο Σταυρός είναι Ανάμνηση του Πάθους του Χριστού. Διότι όπως ο κάθε άνθρωπος που κάνει την ανακομιδή (εκταφή) των λειψάνων ενός συγγενή του (για παράδειγμα του πατέρα του, της μητέρας του και άλλων), λυπάται ενθυμούμενος το πρόσωπο αυτό, έτσι και εμείς οι Χριστιανοί βλέποντες τον Σταυρό και αναλογιζόμενοι ότι ο Χριστός Σταυρώθηκε για εμάς τους αμαρτωλούς και ως Άνθρωπος Έπαθε, ταπεινωνόμαστε και δείχνουμε Συντριβή καρδιάς νηστεύοντες…
Οι μεν Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, επισημαίνουν ότι «η Εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού είναι Ισότιμη με την Μεγάλη Παρασκευή», αφού και τις δύο αυτές Ημέρες τιμούμε εξίσου τα Πάθη και την Σταύρωση του Κυρίου.
Η Νηστεία κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, «δεν γίνεται για το Πάσχα, ούτε για τον Σταυρό, αλλά για τις αμαρτίες μας… επειδή το Πάσχα δεν είναι υπόθεση Νηστείας και πένθους, αλλά ευφροσύνης και χαράς. Για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να λέμε ότι πενθούμε για τον Σταυρό. Ούτε για εκείνον πενθούμε. Αλλά για τα δικά μας αμαρτήματα». Επίσης νηστεύουμε για να μιμηθούμε τον Κύριο, ο Οποίος νήστευσε για σαράντα ημερόνυχτα επάνω στο Σαραντάριον Όρος.
Παραδόσεις στην Ελλάδα στις 14 Σεπτεμβρίου
Οι γεωργοί φέρνουν στην εκκλησία μείγμα από τα δημητριακά που θα σπείρουν για να δεχθούν την ειδική ευλογία του ιερέα.
Οι ναυτικοί συνήθιζαν να σταματούν τα μακρινά ταξίδια με ιστιοφόρα, όπως συμβούλευε η παροιμία: «Του Σταυρού, σταύρωνε και δένε».
Με το βασιλικό που παίρνουν από την εκκλησία, οι νοικοκυρές συνηθίζουν να φτιάχνουν το προζύμι της χρονιάς.
Η μυστική δύναμις τού Σταυρού καί η μαρτυρική ομολογία τού Αγίου Αδραλίωνος
Θα ξεκινήσουμε αδελφοί μου με μια αληθινή ιστορία.
Είμαστε γύρω στο 300 μ.Χ. και οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών δεν έχουν σταματήσει. Σποραδικοί μεν στην αχανή Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αλλά με ανελέητες κακοποιήσεις κατά των χριστιανών. Τα βασανιστήρια διαδέχονταν το ένα μετά το άλλο με την ίδια πάντοτε αγριότητα.
Εκείνα τα χρόνια στη Ρώμη, και στα περίχωρά της περιόδευε ένας θεατρικός θίασος, με έναν θαυμάσιο πρωταγωνιστή, τον Αρδαλίωνα. Έναν ηθοποιό με άριστες ικανότητες, έναν στάρ πρώτου μεγέθους όπως θα ελέγαμε σήμερα. Ήταν όμως ειδωλολάτρης και μάλιστα φανατικός. Έτσι με τον θίασό του διακωμωδούσε συνεχώς τον Χριστό και τους χριστιανούς...
+++++++++++++++++++
Οι παραστάσεις του τότε μέσα στις θεατρικές αίθουσες, και τις θερινές και τις χειμωνιάτικες, γέμιζαν από πλήθος θεατών ειδωλολατρών.
Τη χρονιά του 305, πήρε την απόφαση για σενάριο, όπως το λέμε, να έχει για θέμα του έναν χριστιανό που κάνει ομολογία πίστεως, μπροστά στους ειδωλολάτρες δικαστές και καταδικάζεται σε σταυρικό θάνατο. Στήνεται ο σταυρός, ψευτοκαρφώνεται αυτός επάνω, τον ψευτοβασανίζουν εκεί με διάφορους τρόπους, και τον κοκκινίζουν με μπογιές και σάλτσες για να φαίνονται σαν αίματα, και στο τέλος του δράματος, ο Αρδαλίων που υπεδύετο το θύμα, πολύ θαυμάσια και πολύ υποκριτικά αρχίζει με όχι μόνον να αρνηθεί την πίστιν του και τον Χριστόν, αλλά πάνω από τον υποτιθέμενο εκείνον σταυρό, να Τον βρίζει και να χυδαιολογεί κατά τον πλέον πρόστυχο τρόπο.
Αυτό προκαλούσε παραλήρημα και πανζουρλισμό άγριας χαράς, μαζί με μίσος και μανία μέσα στις ψυχές του πλήθους των θεατών ειδωλολατρών. Άλλοτε πάλι φώναζαν σαν τρελοί ζητώντας εκδίκηση εναντίον των χριστιανών.
Ήταν τόσο πολύ πειστικός ο Αρδαλίων ώστε φανάτιζε τα πλήθη και αύξαινε το μίσος εναντίον των χριστιανών, για να προκαλούνται εν συνεχεία διωγμοί.
Το 305 μ.Χ., στα Μεδιόλανα, έδρα του αυτοκράτορος Μαξιμιανού, θα έδινε πλέον την τελευταία του βραδινή παράσταση.
Το πληροφορήθηκε ο λαός και συγκεντρώθηκε πολύς κόσμος...
Άρχισε κανονικά η παράσταση και συνεχίστηκε μέχρι την ψευδοσταύρωση. Και όπως ήταν δεμένος με σχοινιά, και ψευτοκαρφωμένος, και ο λαός περίμενε την άρνηση, τις βρισιές και τις χυδαιολογίες, ενώ από όλο το σώμα του με τους τεχνικούς τρόπους εκείνης της εποχής έρεαν οι κόκκινες μπογιές και οι σάλτσες, εκείνος, ο Αρδαλίων, συνεχίζει να ομολογεί την πίστη προς τον Χριστόν, και ξαφνικά να κραυγάζει δυνατά ότι ο Χριστός είναι ο μόνος αληθινός Θεός και όχι τα ξόανα και τα είδωλα και τα αγάλματα των Ρωμαίων. Και προχώρησε σ’ αυτήν την ομολογία. Και δεν είπε μόνον ότι είναι ο Χριστός ο αληθινός Θεός, αλλά ότι είναι και η αλήθεια, είναι και το φως, είναι και η ζωή, ότι Αυτός είναι ο Κύριος και Βασιλεύς του κόσμου, του οποίου η Βασιλεία ουκ έσται τέλος.
Οι πάντες πάγωσαν, αλλά σε λίγο όμως, οι περισσότεροι εξαγριώθηκαν και άρχισαν να φωνάζουν δυνατά και να κραυγάζουν ότι το παράκανε, ότι τώρα πλέον παίζεις εις βάρος μας. Η απάντησις όμως του Αρδαλίωνος τους κάρφωσε κυριολεκτικά, όλους.
Δεν παίζω πια, διότι καθ’ όν χρόνον εγώ έπαιζα εις βάρος Του, είδα τον Χριστόν Σταυρωμένον και αληθινόν και μέσα σε πολλή πολλή δόξα. Και μου είπε με πολλή, με άπειρη γλυκύτητα
--- «Εγώ και για σένα σταυρώθηκα, εσύ γιατί με εμπαίζεις; γιατί με κοροϊδεύεις Αρδαλίονα; Γιατί παιδί μου;».
Και τότε φωτίστηκα και τότε κατάλαβα, το έζησε η ψυχή μου, μαζί με το πετσί μου, ότι Αυτός είναι ο αληθινός Θεός, ο Σωτήρας του κόσμου, γι’ αυτό και το διακηρύσσω και το κραυγάζω και το ομολογώ ότι είμαι χριστιανός! Είμαι χριστιανός! Είμαι χριστιανός! Τρείς φορές το είπε, και κατέληξε,
«Ναι, ο Χριστός είναι ο μόνος αληθινός Θεός».
Το τι έγινε, φαντάζεστε, δεν περιγράφεται, πανζουρλισμός σωστός μίσους και μανίας, άρπαξαν το πλήθος και όλοι εκεί οι ειδωλολάτρες οι παρευρισκόμενοι στο θέατρο, τα καθίσματα, τα παγκάκια, τις καρέκλες και ό,τι άλλο ξύλο εύρισκαν, τα μάζεψαν γρήγορα, τα έβαλαν φωτιά και όταν πυράκτωσε αυτή τον άρπαξαν και μαζί με τον σταυρόν τον πέταξαν μέσα και τον έκαψαν ζωντανό.
Έτσι ο θεατρίνος, ο μεγάλος στάρ, ο ηθοποιός Αρδαλίων, έπαψε πλέον να παίζει με πράγματα που δεν παίζονται. Και πιστεύοντας στον Σταυρωμένο Χριστό, ως αληθινό Θεό, μεταβέβηκεν εκ του θανάτου εις την αιώνιαν ζωή.
Ήταν τότε 14 Απριλίου του 305 μ.Χ. Και ο Αρδαλίων πήρε το στεφάνι της δόξης από τα χέρια του Κυρίου και ανακηρύχθηκε άγιος και μάρτυρας από την Εκκλησία μας.
Αυτό ήταν αδελφοί μου το συναξάρι του Αγίου Αρδαλίωνος.
Εμείς όμως τι κάνουμε; Εμείς οι Νεοέλληνες Ορθόδοξοι χριστιανοί, τι κάνουμε;
Απλούστατα, δεν κάνουμε τίποτα.
Ούτε το Σταυρό μας δεν κάνουμε, γιατί ντρεπόμαστε όταν περνάμε έξω από μια εκκλησία.
Δεν τον κάνουμε ούτε το πρωί, ούτε το βράδυ, ούτε στο τραπέζι, και τα παιδιά μας δεν τα μαθαίνουμε ούτε και αυτά να κάνουν το Στυαρό τους, και όταν κάθονται και όταν σηκώνονται, και δεν τα μαθαίνουμε ούτε καν να προσεύχονται, δεν κάνουμε το Σταυρό μας ούτε στο αυτοκίνητο, ούτε στη δουλειά, ούτε στο δρόμο.
Και όμως ο Σταυρός έχει μια τεράστια μυστική δύναμη, γιατί;
Σε κάθε απόλυση αν προσέξτε, ο ιερεύς όταν κάνει απόλυση στο τέλος λέει «δυνάμει του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού», γιατί λοιπόν ο Σταυρός έχει μυστική δύναμη, και δεν λογίζεται Σταυρός χωρίς τον Εσταυρωμένο. Πάνω σε κάθε Σταυρό υπάρχει και ο Χριστός.
Ο ίδιος ο Χριστός, ακόμα και το Σταυρό και το σημείο του Σταυρού που κάνουμε, το κάνουμε με την αίσθηση της παρουσίας του Ιησού Χριστού πάνω σ’ αυτό. Και χωρίς το Αίμα του Χριστού κανένας άνθρωπος δεν σώζεται όσο καλός και αν φαίνεται. Σώζεται, καθαρίζεται, δικαιώνεται και λυτρώνεται, μόνον εκείνος ο άνθρωπος που πιστεύει στον Χριστόν.
Που Τον πιστεύει όμως ως Θεάνθρωπον, πιστεύει δηλαδή στην Θεανθρωπότητά Του, ότι είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, ο Κύριος. Που πιστεύει στο κοσμοσωτήριον έργον Του, που πιστεύει στην Εκκλησία Του, που την ίδρυσε με την Σταυρική Του Θυσία, που πιστεύει στα Πανάγια Μυστήρια, που ο ίδιος τα σύστησε και ο ίδιος τα ίδρυσε.
Έχει δύναμη λοιπόν που πηγάζει από τη Σταυρική Θυσία του Χριστού, ξεπερνάει όλες τις κοσμικές δυνάμεις αυτού του κόσμου. Τι μπορούν να κάνουν οι κοσμικές δυνάμεις και ο τεχνικός πολιτισμός, μπροστά σε μια φουρτούνα, σε μια θεομηνία, μπροστά σ’ έναν σεισμό; Τίποτα δεν μπορεί να κάνουν! Που είναι η δύναμή τους λοιπόν;
Η δύναμις βρίσκεται στο Σταυρό του Χριστού, και είναι δύναμις μυστική, αόρατη και ουράνια, είναι δύναμις που φωτίζει, που σώζει, που αγιάζει. Αυτή η δύναμις του Σταυρού άγγιξε και φώτισε, την ψυχή του ληστού πάνω στο δικό Του Σταυρό για να πει «μνήσθητί μου Κύριε όταν έρθεις εν τη Βασιλεία Σου».
Αυτή η μυστική δύναμις έκανε τον εκατόνταρχο κάτω απ’ το Σταυρό του Κυρίου να ομολογήσει και να φωνάξει «Αληθώς Θεού Υιός ήν ούτος».
Αυτή η μυστική και σώζουσα δύναμις φώτισε και την ψυχή ενός φανατικού εχθρού και διώκτη των χριστιανών, τον Σαούλ, και τον έκανε τον μεγαλύτερο κήρυκα του Ευαγγελίου. «Σαούλ, Σαούλ, τι με διώκεις;» και τον περιέλουσε φως υπέρλαμπρο, ουράνιο και άκτιστο, που τον έριξε και κάτω, αλλά και τον τύφλωσε κιόλας. Και πεσμένος όπως ήταν κάτω στα γόνατα Τον ρώτησε: «Ποιος είσαι εσύ Κύριε»; Και η φωνή μέσα από την υπέρλαμπρη φωτοχυσία απήντησε «Είμαι ο Ιησούς ο Εσταυρωμένος, όν συ διώκεις». Και ο Σαούλ κατέστη ο Μέγας Παύλος, ο Απόστολος των Εθνών, ο ουρανοβάμων, ο πρώτος μετά τον Έναν, κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο.
Η μυστική αυτή δύναμις του Τιμίου Σταυρού, είναι αυτή που στα μαρτυρικά χρόνια των σκληρών διωγμών, γιγάντωνε το φρόνημα, την αντοχή, και την πίστη των μαρτύρων, στο να αντιμετωπίζουν ειρηνικά και με δοξολογία τα ξίφη των δημίων, τα δόντια των αγρίων θηρίων, και τα φοβερά βασανιστήρια των τυράννων, όπως και τη μανία του όχλου των ειδωλολατρών.
Αυτή η μυστική δύναμις χαλύβδωνε και φώτιζε τους μεγάλους Πατέρας της Εκκλησίας μας και ιεράρχας, για την Ορθόδοξη αντιμετώπιση αιρέσεων και αιρετικών. Και είναι αυτή που στηρίζει, φωτίζει και δυναμώνει την επίγεια αγγελική πολιτεία, ερημίτας και ησυχαστάς, είναι η ίδια μυστική δύναμις που χαριτώνει και ευλογεί όλους τους πιστούς αγωνιζομένους εν τω κόσμω χριστιανούς. Είναι η μυστική αυτή η ίδια δύναμις που στηρίζει και όλους εμάς, που αυτή τη στιγμή εκκλησιαζόμεθα και βρισκόμαστε μέσα σ’ αυτόν τον μικρό ναό της Αγίας Βαρβάρας.
Και θα κλείσουμε αδελφοί μου με τους βαρυσήμαντους λόγους του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. «Όλα τα πάντα με τον Σταυρόν πραγματοποιούνται», λέγει, «και στην πνευματική μας αναγέννηση, δηλαδή στο Άγιον Βάπτισμα, και στη χαρισματική μας ενδυμασία, δηλαδή το Άγιον Χρίσμα, και στη Θεία Λειτουργία, δηλαδή στην Μυστηριακή μας τροφοδοσία, με την Θεία Κοινωνία, και στο πνευματικό λουτρό της Ιεράς Εξομολογήσεως, και στα άλλα μυστήρια της Χειροτονίας του Γάμου και του Ευχελαίου, όπως επίσης στους αγιασμούς, στην ατομική μας προσευχή, στην αγρυπνία μας, τη δημόσια λατρεία και γενικά ολόκληρη τη ζωή της Εκκλησίας, παντού και πάντοτε βρίσκεται μπροστά, συνεχώς μπροστά μας, ο Τίμιος Σταυρός, το Σύμβολον της Νίκης, το «εν τούτω νίκα», η δόξα των αγγέλων και των δαιμόνων το τραύμα. Γι’ αυτό το σχηματίζουμε και στα σπίτια μας, και στα τείχη της πόλεως, και στους τάφους, και στο μέτωπο, και στην σκέψη και στο στήθος με πολλή επιμέλεια και φροντίδα».
Και συνεχίζει ο Ιερός Χρυσόστομος. «Και δεν αρκεί να τον χαράξουμε μόνον με τα δάκτυλα ή να τον φοράμε περασμένο στο λαιμό μας, πρέπει πολύ περισσότερο να τον σχηματίζουμε με πίστη μέσα στην ψυχή μας. Αν έτσι το εντυπώσεις μέσα σου, και έξω στην όψη και στη ζωή σου, κανένα από τα ακάθαρτα πνεύματα, κανένας δηλαδή διάβολος δε θα μπορεί να σε πειράξει.
Και δεν θα μπορεί ούτε να σε πλησιάσει ούτε και να σε αγγίξει διότι θα βλέπει στην ψυχή σου την μάχαιρα του πνεύματος, από την οποίαν δέχτηκε το φοβερό χτύπημα, την φοβερά πληγή. Θα βλέπει δηλαδή τον Σταυρόν ως ξίφος από το οποίο έλαβε τούτο το θανατηφόρο κτύπημα».
Αυτά μας είπε χριστιανοί μου ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, και είθε όλα αυτά να γίνουν μια πραγματικότητα στη ζωή μας, αλλά με ζωντανή και με ολόθερμη την δική μας πίστη στο Σταυρωμένο και Θεάνθρωπο Κύριο και με φλογερή , μαρτυρική ομολογία όπως την έκανε ο Άγιος Αρδαλίων.
Το εύχομαι με όλη μου την καρδιά,
Αμήν
π.Στέφανος Αναγνωστόπουλος