Η βάπτιση τού Χριστού από αναπαράσταση αρχαίας τοιχογραφίας !
«…Αγαπητοί μου, εάν τώρα στὸν αἰῶνα μας μιλήσουμε περὶ τῆς Αγίας Τριάδος καὶ τοῦ κόσμου τῶν ἀΰλων πνευμάτων ( πού κυκλοφορούν αοράτως γύρω μας... ) , εἶνε σὰν νὰ παίζουμε κιθάρα ἐνώπιον ὄνου ( κοινώς λεγόμενου γαϊδάρου ). Σὰν νὰ μιλᾶμε δηλαδή Κινέζικα ἢ Γιαπωνέζικα σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἡ γλῶσσα τους εἶνε γλῶσσα τῶν πέντε αἰσθήσεων, τοῦ σέξ, και τῆς ὕλης. Ἀδύνατον νὰ συνεννοηθοῦμε. Τὰ ὑψιστα αὐτὰ νοήματα μόνο μὲ τὴν κεραία τῆς πίστεως μποροῦμε νὰ τὰ συλλάβουμε. Και αληθινά μακάριοι και ευτυχείς είναι, ὅσοι ἔχουν αὐτὴ τὴν πίστι !»
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Θεοφάνεια, ἀγαπητοί μου σήμερα ! Μυστήριον μέγα και Θεοῦ φανέρωσις ! Ὁ ἕνας καὶ μοναδικὸς Θεὸς ἐμφανίζεται σὲ τρία πρόσωπα, τρεῖς ὑποστάσεις. Μία Θεότης τρισήλιος, τρεῖς ἥλιοι ποὺ λάμπουν, φωτίζουν καὶ θερμαίνουν ὅλα τὰ κτίσματα τῶν ὑλικῶν καὶ πνευματικῶν συμπάντων. Εἶνε ἀσύλληπτος, ὅπως λέμε στὴν θεία Λειτουργία· «Σὺ γὰρ εἶ Θεὸς ἀνέκφραστος, ἀπερινόητος, …ἀκατάληπτος» .
Ὅ,τι όμως εἶνε ἀκατανόητο δὲν εἶνε καὶ ἀνύπαρκτο. Ἂν κηρύξουμε ἀνύπαρκτα ὅλα τὰ ἀκατανόητα, τότε ἀνύπαρκτος θὰ θεωρηθῇ ὅλος ὁ κόσμος· ἀφοῦ ὅλα (φῶς, μαγνητισμός, ἠλεκτρισμός, παγκόσμιος ἕλξις κ.λπ.) στὴν ἐσώτερη δομή τους, ὅλα εἶνε μυστήρια...
Μυστήριο προπαντὸς εἶνε ὁ ἄνθρωπος. Γι᾽ αὐτὸ ἕνας σπουδαῖος ἰατροφιλόσοφος, ὁ Καρρέλ, ἔγραψε ένα ἔργο μὲ τίτλο «Ὁ ἄνθρωπος, αὐτὸς ὁ ἄγνωστος».
Καὶ ἂν ὁ ἄνθρωπος, ποὺ εἶνε μιὰ μικρογραφία τοῦ κόσμου, περιέχῃ μυστήρια, πόσο μᾶλλον ὁ Θεός; Αὐτὸς εἶνε τὸ τελείως ἀκατάληπτο μυστήριο. Τί εἴμαστε μπροστά του;
Φανταστῆτε ἕνα μυρμηγκάκι ποὺ περπατάει στὸ πτερύγιο ἑνὸς ἀπεράντου οἰκοδομήματος· Μπορεῖ αὐτὸ νὰ συλλάβει τὸ σχέδιο τοῦ ἀρχιτέκτονος γιὰ ὅλο τὸ κτήριο; Ἀδύνατον.
Μυρμηγκάκια λοιπόν κι᾽ ἐμεῖς, στεκόμαστε σήμερα σὲ ἕνα σημεῖο τοῦ ἀπεράντου σύμπαντος· μόλις μὲ τὶς κεραῖες μας ανιχνεύουμε τὸ ἄπειρο μεγαλεῖο του καὶ σκύβοντας ταπεινὰ ἐμπρὸς στὸ ἀκατάληπτο μυστήριο τῆς Θεότητος λέμε·
«Τίς Θεὸς μέγας ὡς ὁ Θεὸς ἡμῶν; σὺ εἶ ὁ Θεὸς ὁ ποιῶν θαυμάσια (μόνος)».
Οὔτε κι΄ ἐγὼ βέβαια εἶμαι εἰς θέσιν νὰ εἰσέλθω στὸν γνόφο τοῦ μυστηρίου τῆς Αγίας Τριάδος, οὔτε κι΄εσεῖς εἶστε ἕτοιμοι ν᾽ ἀκούσετε γι᾽ αὐτό. Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος καὶ ἄλλοι Πατέρες μίλησαν ἐπ᾽ αὐτοῦ.
Ἀλλὰ, ἄλλοι καιροί τότε, και ἄλλα χρόνια τώρα...
++++++++++++++++++++
Τώρα στὸν αἰῶνα μας, ἂν μιλήσουμε περὶ τῆς Αγίας Τριάδος καὶ τοῦ κόσμου τῶν ἀΰλων πνευμάτων, εἶνε σὰν νὰ παίζουμε κιθάρα ἐνώπιον ὄνου, σὰν νὰ μιλᾶμε κινέζικα ἢ γιαπωνέζικα σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἡ γλῶσσα τους εἶνε γλῶσσα τῶν πέντε αἰσθήσεων, τοῦ σέξ, τῆς ὕλης. Ἀδύνατον νὰ συνεννοηθοῦμε. Τὰ ὑψίστα αὐτὰ νοήματα μόνο μὲ τὴν κεραία τῆς πίστεως μποροῦμε νὰ τὰ συλλάβουμε. Μακάριοι ὅσοι ἔχουν αὐτὴ τὴν πίστι.
Ἐπειδὴ λοιπὸν μόνο Αγγελικὲς γλῶσσες εἶνε ἱκανὲς νὰ ψάλουν σήμερα τὸ μεγαλεῖο τῆς Αγίας Τριάδος, γι᾽ αὐτὸ ἀφήνοντας τὰ ὕψη τῆς θεολογίας, προσγειωνόμαστε σὲ ἐπίπεδα χαμηλότερα. Τὸ θέμα μας δὲν θὰ εἶνε ὁ ἀόρατος Θεός, ἀλλὰ κάτι ἀπὸ τὸν ὁρατὸ κόσμο, ἕνα δημιούργημα δηλαδή τοῦ Θεοῦ σχετικὸ μὲ τὴν ἑορτή. Τὸ θέμα μας θὰ εἶνε ὁ ποταμὸς Ἰορδάνης. Θὰ πῶ πρώτα λίγα λόγια γι᾽ αὐτὸν ἐν πραγματικῇ καὶ ἔπειτα ἐν ἀλληγορικῇ ἐννοίᾳ.
* * *
Ἡ Ἁγία Γῆ, ἀδελφοί μου, δὲν ἔχει μεγάλα ποτάμια· ἔχει χειμάρρους, ποὺ τρέχουν τὸ χειμῶνα καὶ τὸ καλοκαίρι ξεραίνονται. Χείμαρροι ἦταν π.χ. ὁ Χορράθ, ἀπ᾽ ὅπου στὴν Παλαιὰ Διαθήκη ἔπινε νερὸ ὁ προφήτης Ἠλίας τὸν καιρὸ τῆς ἀνομβρίας (βλ. Γ΄ Βασ. 17,1-7), καὶ ὁ Κισσῶν, ὅπου κατέσφαξε τοὺς ἱερεῖς τῆς αἰσχύνης (βλ. ἔ.ἀ. 18,40).
Στὴν Καινὴ Διαθήκη μᾶς συγκινεῖ «ὁ χείμαρρος τῶν Κέδρων», ποὺ τὸν πέρασε ὁ Χριστὸς τὸ βράδυ τῆς Μεγάλης Πέμπτης μαζὶ μὲ τοὺς μαθητάς του γιὰ νὰ μπῇ στὸν κῆπο τῆς Γεθσημανῆ καὶ νὰ προσευχηθῇ ἐναγωνίως …
Ἕνα ποταμὸ ἔχει ἡ Παλαιστίνη, τὸν Ἰορδάνη, ἱστορικὸ ποταμό. Ἔχει τὶς πηγές του ἀπὸ τὸ Ἀερμών, τὸ ὑψηλὸ ὄρος ποὺ βρίσκεται μέσα στὴ Συρία. Κατεβαίνοντας σχηματίζει τὴ χαριτωμένη λίμνη τῆς Γαλιλαίας ἢ Γεννησαρέτ, ἀπ᾽ ὅπου ὁ Θεάνθρωπος Κύριος διάλεξε ψαρᾶδες καὶ σχημάτισε τὸ ἐπιτελεῖο τῶν μαθητῶν του. Ἔπειτα συνεχίζει τὴν κάθοδο καὶ τέλος χύνεται – ποῦ; Μέσα στὴ Νεκρὰ Θάλασσα, λίμνη μεγάλη μὰ καταραμένη.
Όμως άν ἡ λίμνη Τιβεριάδα εἶνε Παράδεισος, ἡ Νεκρὰ Θάλασσα εἶνε κόλασι. Τίποτα δὲν ζῇ ἐκεῖ. Ἂν ῥίξῃς ψάρι, ψοφάει· ἂν περάσῃ ἀπὸ πάνω πουλί, πέφτει νεκρό. Εἶνε τὸ μέρος ὅπου ἦταν ἄλλοτε τὰ Σόδομα καὶ Γόμορρα, οἱ πόλεις ποὺ ὁ Κύριος καταπόντισε γιὰ τὶς σαρκικὲς ἁμαρτίες τους (ὁμοφυλοφιλία), ἀφοῦ προηγουμένως τὶς ἔκαψε μὲ φωτιὰ καὶ θειάφι ( όπως και ο ίδιος ο Χριστός στα Ευαγγέλια αναφέρει το περιστατικό πιστοποιώντας έτσι την αλήθεια της καταστροφής εξ΄ουρανού, των Σοδόμων…) . Αὐτὰ όμως γεωγραφικῶς.
Ἀπὸ ἱστορικῆς πλευρᾶς τώρα θ᾽ ἀναφέρω ἕνα μόνο γεγονὸς σχετικὸ μὲ τὸν Ἰορδάνη καὶ τὴν ἑορτή, καὶ μετὰ θὰ ἔλθω στὸ δεύτερο σημεῖο τῆς ὁμιλίας.
Τὸν 7ο π.Χ. αἰῶνα λοιπόν ξακουστὸς ἀρχιστράτηγος τοῦ βασιλέως τῆς Συρίας ἦταν ὁ Νεεμάν.
Ἦταν άραγε εὐτυχής;
Ὄχι· ἡ εὐτυχία δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὰ ἀξιώματα. Ὁ Νεεμὰν εἶχε προσβληθῆ ἀπὸ λέπρα, ἀσθένεια βασανιστική, μεταδοτικὴ καὶ ἀθεράπευτη τότε· μόλις ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας ἡ ἐπιστήμη κατώρθωσε ν᾽ ἀνακαλύψῃ φάρμακο γι᾽ αὐτήν. Στὴν ὑπηρεσία λοιπὸν τῆς συζύγου τοῦ Νεεμὰν εἶχαν φέρει τότε μία νεαρὴ σκλάβα, ποὺ συνέλαβαν αἰχμάλωτη ἀπὸ τοὺς Ἰσραηλῖτες. Αὐτή, βλέποντας τὴ θλῖψι τῆς κυρίας της, εἶπε·
–Στὴν πατρίδα μου ὑπάρχει ἕνας προφήτης τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἐλισαῖος· μακάρι ὁ ἀφέντης μου νὰ πήγαινε σ᾽ αὐτόν, ἐκεῖνος μπορεῖ νὰ τὸν γιατρέψει.
Τὸ εἶπαν αυτό στὸν ἀρχιστράτηγο. Καὶ ὁ Νεεμὰν ἀποφάσισε καὶ πῆγε μὲ τὴ συνοδεία του στὸν Ἐλισαῖο. Ὁ προφήτης δὲν βγῆκε νὰ τὸν δῇ, μόνο τοῦ μήνυσε·
–Ἂς θέλῃς νὰ θεραπευθῇς, θὰ πᾷς στὴν ὄχθη τοῦ Ἰορδάνου, θὰ γδυθῇς ὅπως σὲ γέννησε ἡ μάνα σου, καὶ θὰ περάσῃς τὸ ποτάμι ἑφτὰ φορές. Θύμωσε ὁ Νεεμὰν καὶ σηκώθηκε νὰ φύγῃ·
–Ἀκοῦς ἐκεῖ, λέει· ἐγὼ ἦρθα νομίζοντας ὅτι θὰ βγῇ νὰ μὲ δῇ, νὰ προσευχηθῇ καὶ νὰ μὲ θεραπεύσῃ, κι αὐτὸς μοῦ λέει νὰ πάω να λουστῶ ἑφτὰ φορὲς στὸν Ἰορδάνη, λὲς καὶ δὲν ἔχουμε ἐμεῖς στὴ Δαμασκὸ γιὰ νὰ λουστῶ ποτάμια καλύτερα… Ἀλλὰ οἱ ὑπασπισταί του τὸν παρακάλεσαν·
–Δὲν σοῦ εἶπε τίποτα δύσκολο ὁ προφήτης· κάνε αὐτὸ ποὺ σὲ συμβούλεψε. Ἐν τέλει ὁ κραταιὸς Νεεμὰν τοὺς ἄκουσε. Πάει στὴν ὄχθη τοῦ Ἰορδάνου, γδύνεται, πέφτει στὰ νερὰ καὶ περνάει τὸ ποτάμι μία, δύο, τρεῖς, τέσσερις, …ἑφτὰ φορές. Καὶ ἔγινε τὸ θαῦμα! Ὅπως πέφτουν τὰ λέπια ἀπὸ τὸ ψάρι, ἔτσι καθάρισε τὸ σῶμα του ἀπὸ τὴ λέπρα καὶ τὸ δέρμα του ἔγινε σὰν τοῦ μικροῦ παιδιοῦ. Αὐτὸ συνέβη στὸν τότε στὸν Ἰορδάνη στὸ Νεεμὰν τὸν Σῦρο.
Τὸ περιστατικὸ αὐτὸ δὲν εἶνε μόνο ἕνα γεγονὸς ποὺ συνέβη τότε· εἶνε συγχρόνως καὶ ἕνα σύμβολο, μιὰ παραβολή. Ἕνας σύγχρονος ποιητὴς λέει· Μὴ βλέπετε τὰ πράγματα βουβά, πεζά· μέσα ἀπ᾽ αὐτὰ συλλάβετε κάποιο μήνυμα. Ἐδῶ λοιπὸν ποιό εἶνε τὸ μήνυμα;
Ζῇ καὶ σήμερα όμως ὁ Νεεμάν. Ποιός εἶνε; Ὅλοι ἐμεῖς εἴμαστε Νεεμάν.
Πάσχουμε ἀπὸ τὴ φοβερὴ πνευματικὴ λέπρα ποὺ λέγεται ἐμπάθεια – ἁμαρτία. Ἡ ἁμαρτία εἶνε πολλῶν εἰδῶν. Διακρίνεται σὲ τρεῖς μεγάλες κατηγορίες παθῶν· φιλαργυρία, φιληδονία, φιλοδοξία. Καὶ ἀναλύεται σὲ πλῆθος ἰδιαίτερες ἀσθένειες ὅπως· πλεονεξία, ἀσπλαχνία, σκληροκαρδία, ἀδικία – κακία, μῖσος, φθόνος, δόλος, ψέμα, ὅρκος, λαιμαργία, γαστριμαργία, μέθη, πορνεία, μοιχεία – ὑπερηφάνεια, οἴησις, κενοδοξία, ἀνθρωπαρέσκεια κ.τ.λ.. Γιατί όποια ἁμαρτία καὶ ἂν πῆτε, λέπρα εἶνε !
Βλέπετε π.χ. τὸν φιλάργυρο· δὲν εἶνε ἀρρώστια ἡ προσκόλλησι στὸ χρῆμα; δὲν εἶνε λεπρός; Προτιμότερο νὰ ἦταν λεπρός· τὸ λεπρὸ θὰ τὸν πάρῃ λίγο ὁ ὕπνος, αὐτὸς μένει ἄυπνος μετρώντας τὰ ἀργύρια.
Ποιός θὰ μᾶς καθαρίσῃ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία; Ὁ Ἰορδάνης. Ποιός Ἰορδάνης; Ὁ ποταμὸς τῆς μετανοίας, τῶν δακρύων. Ἂν κάποιος πάῃ στὰ Ἰεροσόλυμα καὶ βαπτισθῇ στὸν Ἰορδάνη ἀλλὰ δὲν βαπτισθῇ στὴ μετάνοια, δὲν θεραπεύθηκε. Ὤ, ἂν μπορούσατε νὰ τὸ πιστέψετε!
Ἀπ᾽ ὅλο τὸ ἐκκλησίασμα ἀμφιβάλλω ἂν δέκα ἄνθρωποι ἔχουν περάσει ἀπὸ αὐτὸν τὸν « Ἰορδάνη». Δὲν τὸ λέω ἐγώ, τὸ λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Πολλὰ δάκρυα κυλᾶνε στὸν κόσμο· δὲν ἔχουν ὅλα ἀξία. Δῶστε μου, δῶστε μου ἕνα δάκρυ ἀπὸ ἐκεῖνα τοῦ Πέτρου, ὅταν τὴ νύχτα τῆς Μεγάλης Πέμπτης «ἐξελθὼν ἔξω ἔκλαυσε πικρῶς» (Ματθ. 26,75).
Δῶστε μου ἕνα δάκρυ ἀπὸ ἐκεῖνα τῆς ἁμαρτωλῆς τῆς Μεγάλης Τρίτης. Κάθε δάκρυ ποὺ χύνει ὁ μετανοημένος γίνεται « Ἰορδάνης».
Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει καὶ καλεῖ τὰ παιδιά της· Τρέξτε στὸ λουτρό, στὸν Ἰορδάνη τῆς ἱερᾶς Εξομολογήσεως! καὶ θὰ βγῆτε καθαροὶ καὶ ντυμένοι τὸν Χριστό!
* * *
Αὐτά, ἀγαπητοί μου, εἶχα σήμερα νὰ σᾶς πῶ. Ξέρω ὅτι ἡ μετάνοια εἶνε ἀπὸ τὰ δυσκολότερα μυστήρια, γιατὶ οἱ ἄνθρωποι εἶνε δύσκολοι στὸ νὰ Εξομολογηθοῦν. Ἐνῷ εἶνε «λεπροί», δυστροποῦν σὰν τὸ Νεεμάν.
Ὅπως λοιπὸν ἐκεῖνος δέχτηκε καὶ λούστηκε στὰ Ἰορδάνεια ρεύματα καὶ καθαρίστηκε, ἔτσι κι΄εμείς καλούμεθα ὅλοι νὰ πέσουμε καὶ νὰ καθαριστοῦμε στὸν Ἰορδάνη τῆς μετανοίας δοξάζοντες Πατέρα, Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος