---Τί συμβουλές ἠμπορεῖτε νά δώσετε σ᾿ ἐμᾶς τούς παντρεμμένους;
Τελικά, πρέπει νά καταφεύγουμε στό διαζύγιο;
---Θεωρῶ μία παράλογη τόλμη νά ὁμιλήσω ἐγώ γιά τόν γάμο, ἀλλά γιά νά εἶμαι ἐντάξει καί μέ τίς περιστάσεις, σᾶς λέγω αὐτό πού ἠμπορῶ, δεδομένου, θεωρῶ ὅτι καί ὁ μοναχισμός καί ὁ ἔγγαμος βίος ζοῦμε στήν ἴδια ἀνθρώπινη φύσι καί στήν ἴδια πλάση τοῦ Θεοῦ.
Εἶναι προφανές ὅτι καί στόν γάμο αὐτό πού προέχει εἶναι ἡ σωτηρία, ὄχι μόνο σάν σκέψι, ἀλλά σάν βίωμα καί μέ προσευχή. Πρέπει νά ἐπικαλούμεθα τόν Κύριο στήν προσευχή μας οἱ σύζυγοι λέγοντες:
«Κύριε, ἐάν ἐγώ δέν ἠμπορῶ νά ὁμιλήσω στ᾿ αὐτιά της (του) γιά τά πράγματα αὐτά, μίλησε Ἐσύ στήν καρδιά της. Ἄλλαξε τίς καρδιακές της διαθέσεις ἀπέναντί μου, γιά νά μή καταπατοῦμε τίς ἐντολές Σου, διαφωνοῦντες μεταξύ μας καί χωριζόμενοι...».
Καί ἐνθυμοῦμαι ἐδῶ τόν λόγο τοῦ Κυρίου πού λέγει ὅτι: «πρός τήν σκληροκαρδίαν ὑμῶν ἔγραψεν ὑμῖν τήν ἐντολήν ταύτην (Μωϋσῆς) (Μάρκ.10,5).
----Τί κάνουμε όμως, ὅταν ἕνας ἀπό τούς συζύγους σφάλλει πάρα πολύ; Φθάνουμε μέχρι τά ἄκρα καί μετά χωρίζουμε; Μέχρι ποῦ ἠμπορεῖ νά φθάση ἡ ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς μας;
Εἶναι λογικό να λέμε ὅτι μποροῦμε νά ἀγαπήσουμε ἀκόμη καί τόν διάβολο;
---Ἀρχίζω μέ τήν ἐρώτησι γιά τήν ἀγάπη, ἐπειδή ἀπό ἐκεῖ ἀρχίζουν καί ἐκεῖ τελειώνουν τά πάντα. Ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί λέγομε: «Ἀγάπα τόν ἐχθρόν σου!»
Ἀλλά ποιός εἶναι ὁ ἐχθρός μου;
Ἐάν ζῶ μέ βαθειά χριστιανική αἴσθησι καί φόβο Θεοῦ δέν βλέπω κανέναν ἐχθρό μου, ἀλλά ὅλους τούς ἔχω στήν καρδιά μου γιά ἀδέλφια μου πνευματικά.
Ὁπότε ἐχθρός μου εἶναι μόνο αὐτός πού πειράζει τόν ἄνθρωπο, δηλαδή ὁ διάβολος. Συνεπῶς, ἀκολουθώντας τήν ἐρώτησι, κατά τρόπο λογικό, φθάνουμε στήν προτροπή: «Ἀγάπα τόν σατανᾶ!»
Μπορεῖ νά γίνη κάτι τέτοιο; Πρέπει νά φθάσουμε μέχρι ἐδῶ γιά νά εἴμεθα ἀληθινοί χριστιανοί ἤ εἶναι αὐτό παράλογο;
Ἔγινε ἕνα μικρό ἐπεισόδιο στήν Ἀγγλία. Κάποιον ἱερέα τόν ἐτρόμαξε ἕνας ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος μεθοῦσε πάντοτε, ἐνῶ ὁ ἱερεύς τόν ἐρωτοῦσε γιατί μεθᾶ. Ὁ μεθυσμένος τοῦ ἀπήντησε:
Μεθάω, επειδή στό κήρυγμα σας λέγετε κάθε φορά «Ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς σας!» καί μία ἀφίσσα, ἔξω ἀπό τήν ἐκκλησία μᾶς λέγει ὅτι ὁ πρῶτος ἐχθρός εἶναι τό ἀλκοόλ...»!
( Αυτόν τόν "εχθρό" λοιπόν κι΄ εγώ αγαπάω καί μεθάω... )
Ὁ Ἀπόστολος λέγει ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη (Ἰωάν.4,8-16) καί ὁ ἅγιος Σιλουανός, λέγει ὅτι ὁ Θεός καί οἱ ἅγιοι περιτρέχουν μέχρι τόν Άδη διά τῆς ἀγάπης τους...
Ὑπάρχει, ὅμως ἕνα πρόβλημα: ότι εἶναι ἐπικίνδυνο νά ἀγαπᾶμε "αὐτόν", πού ἐδήλωσε ὅτι θά εἶναι μέχρι τέλους ἐχθρός τοῦ Θεοῦ!
Ἐμεῖς γνωρίζουμε τόν σατανᾶ-ἐχθρό, ὁ ὁποῖος δέν μετανοεῖ πλέον. Δέν ὑπάρχει τόπος γιά μετάνοια στήν ψυχή του.
Ἐάν αὐτός ἐδήλωσε αὐτά, ἐάν ἔτσι πλέον εἶναι διεφθαρμένη ἡ φύσι του καί, ὅσο καιρό ἐμεῖς εἴμεθα σέ ἀγῶνα μέ τίς ἁμαρτίες μας, εἶναι φυσικό καί ἀναγκαῖο νά φυλαγώμεθα ἀπό τόν ἐχθρό μας διάβολο, χωρίς νά τοῦ ἐπιδεικνύουμε κάποια μορφή ἀγάπης, ἐφ᾿ ὅσον ἐκεῖνος ἐνεργεῖ μέσα μας μέ τά πάθη καί τίς ἁμαρτίες μας...
Ἄκουσα-πρέπει νά τό προσέξουμε αὐτό-ὅτι ἕνας ἀριθμός ἀσκητῶν πού ἔφθασαν σέ ὑψηλό μέτρο ἀγάπης, ἐξαπατήθηκαν διά ὁράσεων ἀπό τόν διάβολο, ὁ ὁποῖος τούς παρουσιάσθηκε σάν ἕνας ὡραῖος ἄγγελος καί αὐτοί ἔπεσαν στήν παγίδα του καί ἀπό τήν καλωσύνη τους νά προσεύχωνται γι᾿ αὐτόν, σκανδαλίσθηκαν καί ἔπεσαν στήν δυσμένεια τοῦ Θεοῦ.
Ἡ μόνη λύσις δέν εἶναι πάντοτε ἡ ἀπόφασις τοῦ διαζυγίου. Θἀ προηγηθοῦν προσπάθειες γεφυρώσεως τοῦ χάσματος τῶν συζύγων καί, ἐάν ἀποδειχθῆ ὅτι ἡ συμβίωσις τους εἶναι ἀδύνατος μέ ἀπρόβλεπτες συνέπειες, θά ἐπιτραπῆ τό διαζύγιο γιά νά ἀποφευχθοῦν φυσικά τά μεγαλύτερα κακά.
Φυσικά ἡ πρώτη καταφυγή σας εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἡ προσευχή, ἡ ἐξομολόγησις καί ἡ μετάνοια.
Κατόπιν σκεφθῆτε πρῶτα τά παιδιά σας. Γιά τά παιδιά, μετά τόν χωρισμόν σας, γράφεται μία ἀπερίγραπτη πολυχρόνια τραγωδία. Καί αὐτό τό ζῶ ὅλο καί περισσότερο ἀπό τήν στιγμή πού ἔγινα Πνευματικός καί ἔρχονται πολλοί ἄνθρωποι στήν ἐξομολόγησι.
Δυστυχῶς οἱ χωρισμοί πληγώνουν τά παιδιά ἀπό γενεά σέ γενεά καί οἱ δυστυχίες ἐπαναλαμβάνονται. Συνεπῶς, ἀπό τήν μία πλευρά, ὁ χωρισμός καί τό διαζύγιο γίνωνται σάν μία ἐσχάτη λύσις. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ἐπιβάλλεται νά καλλιεργηθῆ ἡ ἀγάπη, ἡ καλωσύνη, διότι στήν ἀρετή τῆς ἀγάπης ἐκπληρώνονται ὅλες οἱ ἀρετές τοῦ Κυρίου. Ὅλα θεραπεύονται καί καλύπτονται διά τῆς ἀγάπης.
Ἡ ἀγάπη τοῦ Κυρίου εἶναι ἡ πρώτη ἐντολή, χωρίς τήν ὁποία κανείς δέν ἠμπορεῖ νά οἰκοδομήση σοβαρά καί τήν ἀγάπη πρός τόν πλησίον του, πού εἶναι ὁ δεύτερος ἑαυτός του. Ἀκόμη ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ φύσις τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης λέγει στήν πρώτη ἐπιστολή του: «Καί αἱ ἐντολαί αὐτοῦ βαρεῖαι οὐκ εἰσίν»(5,3).
Ἀναφέρω ἐδῶ ἕνα πολύ ἐνδιαφέροντα λόγο, τόν ὁποῖον εἶπε ἕνας πατήρ σέ μιά μοναχή, τήν Μαρία Κομτόβ, Ρωσίδα Ορθόδοξη μοναχή, ἡ ὁποία ἀνεχώρησε γιά τήν Δύσι καί ἀπέθανε ἐκεῖ μέσα σ᾿ ἕνα στρατόπεδο.
Αὐτή πρίν γίνη μοναχή, στό Παρίσι, ρώτησε κάποιον κληρικό, ὅταν ἀκόμη ἦτο στήν Ρωσία:
--Πάτερ, τί εἶναι ἡ ἀλήθεια;
-Καί ἐκεῖνος τῆς ἀπήντησε: Ἀλήθεια εἶναι ν᾿ ἀγαπᾶς τόν πλησίον σου. Ὅποιος ἀγαπᾶ τόν πλησίον του, ἐκεῖνος ζῆ στήν ἀλήθεια.
Καί ὑπεγράμμισε: τόν πλησίον σου, ὄχι αὐτόν πού κατοικεῖ μακριά σου. Διότι εἶναι πολύ εὔκολο ν᾿ ἀγαπήσης αὐτούς πού μένουν μακριά. Εἶναι πολύ εὔκολο νά τούς ἀναπτύσσης θεωρητικά τήν ἀρετή τῆς ἀγάπης, ὅτι ἀγαπᾶς αὐτούς πού κατοικοῦν στήν πόλι Μπρασώβ, στό Βουκουρέστι, ἤ στήν Μόσχα καί στήν Ἀθήνα.
Ἀλλά αὐτόν μέ τόν ὁποῖον συγκατοικεῖς, τόν σύζυγό σου, τά παιδιά σου, τούς γείτονές σου, τούς συνεργάτες καί ἐργάτες σου, μέ τούς ὁποίους συναντιέσαι καθημερινά καί εἶναι οἱ ἀληθινά πλησίον σου, εἶναι πολύ πιό δύσκολο νά τούς ἀγαπήσης.
Ὁπότε, ἡ ἀλήθεια εἶναι ν᾿ ἀγαπᾶς συγκεκριμένα τόν πλησίον σου καί ὄχι τόν μακριά σου.
Ἔξω ἀπό τήν ἀγάπη δέν ὑπάρχει τίποτε ἄλλο, δεδομένου ὅτι ὁ Ἴδιος ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη.
Τήν χριστιανική μας ζωή καί ὅλες τίς ἀρετές, τίς ὁποῖες κηρύττουμε στήν Ἐκκλησία, πρέπει πάντοτε νά τίς ἐπιβεβαιώνουμε μέ τίς δύο ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖες περιορίζονται στήν λέξι ἀγάπη: Ἀγάπη πρός τόν Θεό καί πρός τόν ἄνθρωπο. Μόνο μέ τήν προοπτική αὐτῶν τῶν δύο ἐντολῶν λαμβάνουμε ἐπίγνωσι τοῦ ἀληθινοῦ φωτός, τό ὁποῖον μᾶς δίνει ὁ Χριστός σάν ἀρραβῶνα τῆς αἰωνίου μακριότητος.
***
Γέροντος Ραφαήλ Νόϊκα
Ἡ ἐπιστροφή μου στήν Ὀρθοδοξία
καί ἡ εἴσοδός μου στόν μοναχισμό
Απόσπασμα από το βιβλίο: Ομιλίες με τον π.Ραφαήλ Νόικα και π.Συμεών, εκδόσεις ΣΠΗΛΙΩΤΗ